Farmaceutyki w środowisku i ich wpływ na organizmy wodne

Abstrakt

Farmaceutyki to różnorodna pod względem chemicznym grupa związków, która wywiera określone skutki farmakologiczne na organizmy żywe. Przedostają się one do środowiska głównie wraz ze ściekami komu-nalnymi i szpitalnymi. Dodatkowym źródłem farmaceutyków w ściekach jest nieprawidłowa utylizacja przeterminowanych leków oraz przemysłowa hodowla zwierząt, w tym akwakultura. Za szczególnie nie-bezpieczne uznaje się takie związki, które charakteryzują się trwałością w środowisku, zdolnością do bio-magnifikacji i wysoką aktywnością biologiczną. Najczęściej wykrywanymi farmaceutykami w wodach powierzchniowych są niesteroidowe leki przeciwzapalne, antybiotyki, środki hormonalne, leki regulujące przemianę lipidową, leki psychotropowe i β-blokery. Obserwowanymi objawami toksyczności ostrej są immobilizacja i podwyższona śmiertelność, ograniczony wzrost i reprodukcja, zmiany morfologiczne, histo-patologiczne i fizjologiczne oraz zmiany w behawiorze. Niektóre substancje farmaceutyczne wykazują toksycz-ność ostrą dla organizmów wodnych w stężeniach poniżej 1 mg/L, większość jednak oddziałuje toksycznie na organizmy w stężeniach powyżej 1 mg/L. Stężenia farmaceutyków w wodach powierzchniowych wahają się od ng/l do μg/l, więc ostry toksyczny wpływ na organizmy jest mało prawdopodobny. Bardzo niewiele natomiast wiadomo na temat długoterminowego wpływu rzeczywistych stężeń środków farma-ceutycznych na organizmy wodne oraz wpływu innych substancji toksycznych chronicznie występujących w środowisku wodnym na zmianę toksyczności poszczególnych farmaceutyków. Słowa kluczowe: toksyczność ostra, toksyczność chroniczna, organizmy modelowe, biomarkery

Autorzy

rozdział z monografii
Polski
978-83-67104-86-9
2023
Aktualne problemy i wyzwania w obszarze rozwoju gospodarki niskoemisyjnej oraz ochronie środowiska naturalnego
140-147
Wydawnictwo Naukowe TYGIEL Sp. z o. o.
witryna wydawcy
ostateczna wersja opublikowana
w momencie opublikowania
20
0
0
0